KISALTMALAR
Kimyasal maddeler, günümüzde de farklı isimlerle anılmaktadır; ancak eskiden bu çok daha değişkendi. Farklı kriterlere göre isimlendirilen kimyasalların, bölgelere göre, çok fazla eş anlamlıları türeyebiliyordu. Aseton ve Dimetil Keton'un aynı madde olup olmadığını anlamak, teknik analiz olmadan çok kolay değildi. CAS ( Kimyasal Özler Servisi ), bu soruna evrensel kabul gören, kalıcı ve güvenilir bir çözüm getiren kuruluş olarak karşımıza çıksa da, çok daha dramatik bir hikayesi vardır.
1800’lü yıllarda, bilim dünyasında Alman asıllı bilim insanlarının yadsınamaz bir üstünlüğü vardı. Kimya alanında verilen ilk 30 nobel ödülünün 10 tanesi, Alman bilim insanlarına verilmişti. Her ne kadar Almanya modern anlamda 1871’de kurulmuş olsa da, Avrupa'nın en eski üniversitelerine ev sahipliği yapıyordu ve çok eskiye dayanan bilimsel çalışmaların, bu durumdaki rolü büyüktü.
MIT (Massachusetts Teknoloji Enstitüsü) ’nde kimya dahil birçok alanda çalışmalar yapan Arthur Noyes adında bir bilim insanı, bu durumdan rahatsızlık duyuyordu. Amerikalı kimyacıların haklarının yendiğini ve bütün övgüyü Alman kimyacıların aldığını düşünüyordu. Amerikalı kimyacıların bir bakıma kendini gösterebilmeleri amacıyla, yaptıkları araştırmaları derlemeye ve özetlerini yayımlamaya karar verdi.
Bu amaçla, 1895’de MIT bünyesinde, Review of American Chemical Research (Amerikan Kimyasal Araştırmaları) dergisini yayımlamaya başladı.
Bu tarihten 20 yıl kadar önce, bir grup Amerikalı kimyager Priestley'in oksijen keşfinin 100. yıldönümünü kutlamak için bir araya geldiğinde, Amerika’da kimyanın büyümesi amaçlayan bir dernek kurmaya karar vermişti. ACS (Amerikan Kimya Derneği) adındaki bu kuruluş, bilimsel dergi yayımlamaktaydı ve bu derginin editörü Arthur Noyes’in kuzeni William A.Noyes idi. William, yıllar içinde kuzenin MIT’de yayımladığı dergiden ilham alarak, ACS’yi kimya alanında çok daha kapsamlı yayım yapmaya ikna etti.
1907’ye gelindiğinde, Arthur Noyes’in dergisi, ACS bünyesinde yayımlamaya başladı ve derginin ismi CA (Kimyasal Özler) oldu. Dergi ilk olarak Amerikan Standartlar Enstitüsün’de yayınlandı, hemen sonrasında üniversitelerde yaygınlaşmaya başladı. 2 yıl sonra, Ohio Devlet Üniversitesi’nin davetiyle, derginin ofisi, Ohio’ya, üniversitenin kampüsüne taşındı.
1928’de 4 kişilik bir ekipten ibaret olan dergi, 30 yıl içinde ekibini büyüterek 300 kişinin çalıştığı bir kuruluş haline geldi. Bulunduğu binada küçük bir ofiste çalışmalarını yürütürken, gelinen noktada 4 kata yayılmış, kabına sığmaz olmuştu.
Üniversite destek vermekte zorlanmaya başlayınca , ACS 1962’de 50 dönümlük bir arazi satın aldı ve üç yıl sonra, artık CAS adında bir kuruluş olan dergi, günümüzde hâlâ genel merkezi olarak kullanılan, yeni binasına taşındı.
CA dergisinin, CAS adında bir kuruluşa dönüşmesi, ekonomik olarak gelişme göstermesiyle olur. Kurulduğu günden beri, ACS üyeleri tarafından finanse edilen dergi, geliştirdiği ürünler ve sağladığı veritabanı hizmetleriyle, 1956 yılında kendi kendine yeter hale gelir. ACS çatısı altında bir kuruma dönüşür ve CAS adını alır. Gelirlenin bir kısmını ACS'ye aktarmaya, kalanını bilimsel araştırmalar için kullanmaya başlar. CAS 'ın verdiği hizmetler, günümüzde ACS ’nin en önemli gelir kaynağıdır.
Sunduğu birçok yenilik ve hizmet sayesinde CAS, uluslararası bir otorite haline gelir. Bu hizmetlerden en önemlisi, 1965’de kullanıma sunduğu CAS Kimyasal Kayıt Sistemi’dir.
Bilgisayar tabanlı sistem, her kimyasal maddeye, moleküler yapısından yola çıkarak, o maddeye özgü bir numara verir. CAS Numarası, olarak adlandırılan bu numara, o madde hakkında mevcut tüm verileri ve araştırmaları birbirne bağlar. Bu tanımlayıcı numara sayesinde, farklı isimlerle anılan maddeler, dünyanın neresinde olursa olsun ayırt edilebilmektedir. Günümüzde limon turşusu talep edildiğinde, eğer malzemeden emin değilseniz, CAS numarasını kontrol ederek, sitrik asit istenildiğini anlayabilirsiniz.
Kurulduğu günden beri, bilim insanlarının ihtiyaç duydukları kimyasal okuryazarlığa, doğru ve hızlı bir şekilde ulaşması için çalışan CAS 'ın merkezi, halen Amerika'nın Ohio eyaletindedir ve dünya çapında 45'den fazla ülkede ofisi bulunmaktadır. Derneğin çalışanları, her yıl binlerce bilimsel yayın, makale, rapor, konferans, kitap vs. derleyerek, yaklaşık 1.5 milyon teknik döküman haline getirir.
